„Jedni pichcą historię, a inni muszą ją przełykać”.
Stefan Pacek
Historia Polski jest bardzo bogata w wydarzenia polityczne, które wpływały na życie naszych rodaków. Niestety, większość tych zjawisk miała tragiczny przebieg. Do takich ciemnych kart historii należy wprowadzenie 13 grudnia 1981roku stanu wojennego przez ówczesne władze komunistyczne, zresztą niezgodnie z Konstytucją Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Do dziś wydarzenia te budzą sporo kontrowersji i są różnie oceniane.
Wg komunistycznych władz wprowadzenie stanu wojennego miało uchronić Polskę od chaosu gospodarczego, bratobójczej walki i sowieckiej interwencji zbrojnej, która byłaby konsekwencją procesu rozkładu państwa i destabilizacji regionu. Jednak z dostępnych archiwów wynika, że stan wojenny został wprowadzony nie w trosce o los Polski, ale po to, by ocalić komunistyczną dyktaturę. Dokładna liczba osób, które w wyniku wprowadzenia stanu wojennego poniosły śmierć, nie jest znana podobnie jak liczba osób, które straciły w tym okresie zdrowie na skutek prześladowań, bicia w trakcie śledztwa czy też podczas demonstracji ulicznych. Do najtragiczniejszych wydarzeń doszło 16 grudnia 1981 r. w Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek”, gdzie w trakcie kilkugodzinnych walk milicjanci użyli broni palnej, zabijając dziewięciu górników.
1981 12 grudnia – Na posiedzeniu Sztabu Generalnego LWP powstaje tzw. Wojskowa Rady Ocalenia Narodowego, której przewodniczącym zostaje gen. Wojciech Jaruzelski. O godz. 23 przerwane zostają połączenia telefoniczne w całym kraju; przestają nadawać radio i telewizja. Zaczynają się pierwsze internowania w ramach rozpoczętej o północy akcji „Jodła”. Wojsko opuszcza koszary. W operacji wprowadzenia stanu wojennego bierze udział ok. 80 tys. żołnierzy Wojska Polskiego, 30 tys. funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa, 1750 czołgów, 1400 pojazdów opancerzonych, 500 wozów bojowych piechoty oraz ponad 9 tys. samochodów.
13 grudnia – W nocy Rada Państwa uchwala dekret o wprowadzeniu stanu wojennego. Jedynym jej członkiem, który odmówił podpisania dekretu był Ryszard Reiff. W ramach operacji „Azalia” wojsko zajmuje gmachy radia i telewizji. Następnie media transmitują przemówienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, I sekretarza KC PZPR, szefa rządu i MON. „Ojczyzna nasza znalazła się nad przepaścią” – mówi, uzasadniając stan wojenny. Internowanie tysięcy działaczy „Solidarności”, w tym przewodniczącego Lecha Wałęsy.
14 grudnia – W ok. 250 zakładach pracy na terenie całej Polski zaczynają się strajki. Protesty zorganizowano m.in. w KWK „Wujek” w Katowicach, KWK „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu Zdroju, Stoczni Gdańskiej im. Lenina, Hucie im. Lenina w Nowej Hucie, Porcie Gdańskim, Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego, Zakładach Mechanicznych Ursus w Warszawie. 40 strajków zostaje zdławionych siłą.
14 grudnia – Z inicjatywy prymasa Józefa Glempa w Warszawie powstaje Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom.
15 grudnia – Pacyfikacja kopalni „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu Zdroju, 4 górników zostaje postrzelonych przez MO. W Warszawie konstytuuje się Komitet Oporu Społecznego.
16 grudnia – W czasie ataku ZOMO na kopalnię „Wujek” zastrzelonych zostaje 9 górników, 21 jest rannych. Pacyfikacje Stoczni Gdańskiej, Huty im. Lenina, Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Mielcu. Walki uliczne w Trójmieście.
17 grudnia – Podczas walk z ZOMO w Gdańsku zostaje zastrzelona jedna osoba, dwie inne są ranne. W wielu miastach w Polsce oddziały milicyjne rozpędzają manifestacje.
18 grudnia – Jan Paweł II w liście do gen. Wojciecha Jaruzelskiego apeluje o przerwanie stanu wojennego „z usilną prośbą i zarazem gorącym wezwaniem o zaprzestanie działań, które przynoszą ze sobą rozlew krwi polskiej (…). Ogólnoludzkie pragnienie pokoju przemawia za tym, ażeby nie był kontynuowany stan wojenny w Polsce” – pisze papież.
20 grudnia – Do Warszawy przybywa z Watykanu abp Luigi Poggi.
21 grudnia – Ambasador PRL w USA Romuald Spasowski prosi o azyl polityczny. W wystąpieniu telewizyjnym krytykuje decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego uznając ją za pogwałcenie praw człowieka. Z apelem o ich poszanowanie występuje również sekretarz generalny ONZ Kurt Waldheim.
22 grudnia – Oświadczenie krajów członkowskich Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej uznające wypadki w Polsce za złamanie Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Helsinkach z 1 sierpnia 1975 r.
23 grudnia – W reakcji na wprowadzenie stanu wojennego prezydent USA Ronald Reagan ogłasza sankcje gospodarcze wobec PRL. Podobne kroki wobec Polski podejmują w następnych tygodniach inne kraje zachodnie.
24 grudnia – Zniesienie na jedną noc godziny milicyjnej z okazji Wigilii Bożego Narodzenia i pasterki.
27 grudnia – Lech Wałęsa zostaje wybrany „Człowiekiem Roku 1981” przez amerykański magazyn „Time”.
28 grudnia – W kopalni „Piast” kończy się ostatni strajk okupacyjny w proteście przeciw stanowi wojennemu.
28 grudnia – Ambasador PRL w Japonii Zdzisław Rurarz występuje o azyl polityczny, w wyniku czego sąd wojskowy PRL skaże go na karę śmierci.
30 grudnia – Decyzją WRON-u wprowadzono obowiązek pracy dla mężczyzn w wieku 18-45 lat.
31 grudnia – Zawieszenie na jedną dobę godziny milicyjnej.
1982 5 stycznia – Początek śledztwa we Wrocławiu w sprawie 80 mln zł, które przed wprowadzeniem stanu wojennego podjął z konta NSZZ „Solidarność” skarbnik Regionu Dolny Śląsk, Józef Pinior.
6 stycznia – Likwidacja przez władze Niezależnego Zrzeszenia Studentów.
9 stycznia – Prymas Józef Glemp spotyka się z gen. Jaruzelskim.
9 stycznia – W kraju powstają Obywatelskie Komitety Ocalenia Narodowego (OKON).
10 stycznia – Przywrócenie połączeń telefonicznych w miastach. Rozmowy są oficjalnie podsłuchiwane, po wykręceniu numeru słychać w słuchawce komunikat: „Rozmowa kontrolowana”.
13 stycznia – Aktorzy rozpoczynają bojkot Polskiego Radia i Telewizji.
25 stycznia – Sejm uchwala ustawę „o szczególnej regulacji prawnej w okresie stanu wojennego” i zatwierdza dekret o stanie wojennym. Przeciw głosuje tylko jeden poseł – Romuald Bukowski z Gdańska.
5 lutego – W Świdniku na wezwanie władz „Solidarności” zaczynają się masowe spacery w porze nadawania Dziennika TV o 19.30. Z czasem do podobnej akcji przystępują mieszkańcy innych miejscowości.
8 lutego – Wznowienie zawieszonych po wprowadzeniu stanu wojennego zajęć na wyższych uczelniach.
9 lutego – Ojciec Święty Jan Paweł II przyjmuje delegację członków „Solidarności”, złożoną z działaczy przebywających na Zachodzie; podczas audiencji mówi m.in.: „Wolny i Niezależny Związek +Solidarność+ jest organizacją legalną, którą oficjalnie uznały władze polskie”.
11 lutego – Aby ukrócić protestacyjne spacery w Świdniku, organizowane w porze Dziennika, władze wprowadzają godzinę milicyjną od godz. 19.30.
18 lutego – W Warszawie, w tramwaju, członkowie organizacji Siły Zbrojne Polski Podziemnej, Robert Chechłacz i Tomasz Łupanow próbują rozbroić funkcjonariusza MO, sierżanta Zdzisława Karosa. W wyniku szamotaniny milicjant zostaje postrzelony, a po pięciu dniach umiera w szpitalu.
1 marca – Szef MSW gen. Czesław Kiszczak podaje, że od 13 grudnia 1981 r. do 26 lutego 1982 r. internowano 6,6 tys. osób.
19 marca – Likwidacja przez władze Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich; weryfikacja dziennikarzy.
29 marca – Przywrócenie międzymiastowej łączności telefonicznej, zawieszonej po wprowadzeniu stanu wojennego.
12 kwietnia – W Warszawie po raz pierwszy nadaje podziemne Radio „Solidarność”.
22 kwietnia – Powstaje podziemna Tymczasowa Komisja Koordynacyjna „Solidarność” w składzie: Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk, Władysław Hardek i Bogdan Lis.
1 maja – demonstracje i kontrpochody w wielu miastach Polski, rozbijane przez ZOMO.
3 maja – ZOMO brutalnie rozbija wielotysięczne manifestacje, m.in. w Gdańsku, Warszawie, Elblągu, Szczecinie, Krakowie i Toruniu. Liczne aresztowania.
26 maja – SB zatrzymuje ukrywającego się działacza Solidarności Jana Narożniaka; zostaje on postrzelony w czasie próby ucieczki.
7 czerwca – Ranny Narożniak zostaje „wykradziony” ze szpitala przez podziemie. Władze ogłaszają, że uciekł „szczególnie niebezpieczny przestępca”.
21 lipca – W przededniu święta PRL zostaje zwolnionych z internowania ok. tysiąc osób, w tym wszystkie kobiety.
31 sierpnia – W rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych dochodzi do licznych demonstracji. W Lubinie MO zabija z broni palnej trzy osoby, 11 zostaje rannych. Jedna osoba na skutek pobicia umiera we Wrocławiu. W Gdańsku od uderzenia petardą ginie jeden z demonstrantów.
8 października – Sejm uchwala ustawę o związkach zawodowych – następuje rozwiązanie wszystkich związków zawodowych działających do stanu wojennego. Oznacza to likwidację prawną NSZZ „Solidarność”.
9 października – Rząd USA zawiesza wobec Polski klauzulę najwyższego uprzywilejowania w handlu.
13 października – Podczas zamieszek w Nowej Hucie oficer SB zabija demonstranta, 20-letniego Bogdana Włosika.
10 listopada – Lech Wałęsa zwolniony z internowania.
18 grudnia – Sejm przyjmuje ustawę o „szczególnej regulacji prawnej w okresie zawieszenia stanu wojennego”, która utrzymuje represyjne ustawodawstwo stanu wojennego.
19 grudnia – Rada Państwa uchwala zawieszenie stanu wojennego od 31 grudnia 1982.
1983
14 maja – W komisariacie na stołecznym Starym Mieście milicjanci bestialsko biją maturzystę Grzegorza Przemyka, syna opozycyjnej poetki Barbary Sadowskiej. Ofiara umiera w szpitalu. W sfingowanym procesie władze oskarżają o pobicie załogę karetki pogotowia.
19 maja – Pogrzeb Grzegorza Przemyka na Powązkach przeradza się w wielką demonstrację.
16-23 czerwca – Druga pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski.
22 lipca – Formalne zniesienie stanu wojennego. Likwidacja WRON. Amnestia dla więźniów politycznych.
Kalendarium za portalem historycznym dzieje.pl
